Zajęcia warsztatowo - edukacyjne: Jak pomóc dziecku opanować agresję? Sa skierowane do rodziców. Mogą stanowi uzupełnienie programu wychowawczego, który kładzie nacisk na profilaktykę zachowań agresywnych. Dają rodzicom mozliwość aktywnego uczestnictwa i czerpania wiedzy z własnych doświadczeń.
Zajęcia edukacyjno-warsztatowe dla rodziców pt.: „Jak pomóc dziecku opanować agresję?”.
Treści: Pojęcie agresji i jej rodzaje, przyczyny zachowań agresywnych dzieci, wpływ zachowania znaczących osób na rozwój i wzmacnianie lub niwelowanie zachowań agresywnych, metody wychowawcze rozładowujące i hamujące agresję, wpływ komunikacji werbalnej i pozawerbalnej na emocje oraz zachowania dzieci.
Cele główne:
Rodzice:
- zapoznają się z formami zachowań agresywnych u dzieci oraz rodzajami agresji,
- ustalają i starają się stosować metody wychowawcze rozładowujące lub niwelujące agresję
Cele szczegółowe:
- rozumieją, że zachowania agresywne są skutkiem nagromadzonych emocji, lęków, poczucia winy
- uświadamiają sobie, że aby niwelować agresję konieczne jest usunięcie przyczyn oraz stosowanie czynników ,,chroniących”
- uświadamiają sobie wpływ komunikacji werbalnej i pozawerbalnej na uczucia i zachowania dziecka, starają się stosować komunikaty pomagające dziecku poradzić sobie z uczuciami
nieprzyjemnymi
- odgrywają scenki( jak zachowasz się w sytuacji agresywnego zachowania dziecka)
- prowadzą obserwację dotyczącą progu frustracji dziecka,
- starają się zrozumieć mechanizm zależności wzajemnych interakcji (modelowanie),
- uświadamiają sobie, że rodzice są ludźmi znaczącymi w życiu dziecka i że najczęściej modeluje ono ich zachowania,
- ustalają i wdrażają sposoby alternatywnych zachowań wobec agresji,
- przekazują dziecku skuteczne sposoby jak radzić sobie z agresją
Metody pracy:
- pogadanka wstępna, zabawa integracyjna, metoda częściowo poszukująca: burza mózgów, odgrywanie scenek (gry symulacyjne)
Formy pracy:
- grupowa, zbiorowa, indywidualna
Środki dydaktyczne:
- arkusze białego papieru, pisaki, teksty do określania wpływu komunikacji na uczucia i zachowania dziecka, teksty do odegrania scenek : jak zachowasz się w sytuacji agresywnego zachowania dziecka
Przebieg zajęć
1. Powitanie uczestników zajęć. Przedstawienie prowadzących. Podanie tematu zajęć oraz spodziewanych osiągnięć. Udział rodziców i prowadzących w zabawie integracyjnej
„ Ja mam na imię…. i interesuje się….” Każdy uczestnik podaje swoje dane oraz powtarza informacje poprzednich uczestników. By zabawa nie przedłużała się, dużą liczbę uczestników możemy podzielić na 2 grupy.
2. Zapoznanie rodziców z definicją agresji i jej rodzajami.
Definicja wg. J. Pospieszyl: „Agresja to zachowanie, którego celem jest zaszkodzenie ofierze”. Agresja to dokuczanie, zranienie, wyśmiewanie, grożenie, zniszczenie jakiegoś przedmiotu, rzucanie się na podłoże. Dzielimy ją na słowną i fizyczną( instrumentalną, emocjonalną). Dzieci najczęściej prezentują agresję emocjonalną spowodowaną niedojrzałością układu nerwowego.
Agresja pochodzi od łacińskiego słowa „ agressio – podejmować działanie, coś zaczynać.
W identyfikacji rodzajów agresji biorą udział rodzice. Prowadzący rozdaje rodzicom nazwy rodzajów agresji, a sam odczytuje zachowania dzieci pasujące do opisów poszczególnych agresji. Zadaniem rodziców jest dopasowanie opisu do rodzaju agresji (załącznik nr 1).
Warto zaznaczyć, że uporczywe milczenie, czyli pasywny opór to również zachowanie agresywne.
3. Po zapoznaniu się z rodzajami agresji prowadzący dzieli uczestników na 4 zespoły:
I zespół opracowuje zagadnienie - „Jak zachowuje się agresywne dziecko”?.
II zespół opracowuje zagadnienie - „Skutki zachowań agresywnych dla dziecka, dla dorosłego”. (arkusz podzielony na 2 części)
III zespół opracowuje zagadnienie – „Jak dorośli radzą sobie z agresywnym zachowaniem dziecka”?.
IV zespół opracowuje zagadnienie – „ Przyczyny zachowań agresywnych u dzieci”.
Jeśli zespół uczestników jest mniej liczny dzielimy go na 3 zespoły przydzielając zadania od II – IV a zadanie I przeprowadzamy ze wszystkimi metodą ,,burzy mózgów”. Kolejność zadań jest jednocześnie kolejnością odczytywania i krótkiego omówienia opracowanych zagadnień przez rodziców i prowadzącego.
Prow. Jak zachowują się agresywne dzieci? Prezentacja rodziców. Biją inne dzieci, krzyczą na nie, niszczą zabawki, rzucają się na podłogę, kłócą się z rodzeństwem, upierają się, milczą.
Musimy pamiętać, że wypisane zachowania to tylko skutek, a nie przyczyna. Przyczyną zachowań agresywnych jest bardzo często niezaspokojenie potrzeby miłości, bezpieczeństwa, uznania. Może to być także poczucie winy z powodu niemożności spełnienia oczekiwań dorosłych lub poczucie krzywdy .Niekiedy także mikrouszkodzenia układu nerwowego, czy brak witamin i mikroelementów koniecznych do prawidłowego funkcjonowania tego systemu.
- Jakie skutki niesie ze sobą to zachowanie dla dziecka i opiekunów? Prezentacja rodziców Dziecko:
-uczy się, że agresja jest skutecznym sposobem osiągania celów
-ma poczucie winy, bo źle postępuje
-obniża się jego wrażliwość itd…..
-jego problemy narastają
Dorosły:
-czuje się bezradny
-odczuwa frustrację(nie jestem dobrym rodzicem, nauczycielem), zniechęca się
-złości się, wymierza karę
-szuka rozwiązań przykrej sytuacji itd….
Prow. U dorosłych wzrasta frustracja, poczucie bezradności, złości, gniew, chęć ukarania, odrzucenie. Zobaczmy jakie sposoby stosują, by zniwelować lub zahamować niepożądane zachowania dziecka.
Rodzice prezentują zadanie III Dorośli:
-krzyczą, odsyłają do pokoju, szantażują, straszą, moralizują, tłumaczą
Prow. W gruncie rzeczy wymienione zachowania dorosłych są często impulsywną, nieprzemyślaną, agresywną reakcją. Są one tym silniejsze im większą bezradność, złość, frustrację wywołało u nas agresywne zachowanie dziecka. Reakcji dorosłego towarzyszy naganny, nieprzyjemny ton głosu, wroga postawa, krytyka osoby dziecka.( krytyka powinna dotyczyć zachowania). Obserwujemy zjawisko błędnego koła: agresywne zachowanie dziecka wywołało agresywne zachowanie dorosłego, więc dziecko może sądzić, że to właściwe postępowanie.
Czy te metody i komunikaty mają szansę zniwelować agresję?
Czy dziecko zechce z nami współpracować? Przekonajcie się państwo o tym sami.
Nauczyciel odczytuje 4 komunikaty:
- wycofanie się
- atak na osobę
- bezradność ,,Ja już nie mogę”
- komunikat „Ja” (załącznik nr 2)
Rodzice mówią o swoich odczuciach po przeczytaniu każdego komunikatu, określają, z którym dorosłym chcieliby współpracować i dlaczego.(komunikat typu ,,Ja”)
Uzasadnienie: Kiedy dorosły mówi o swoich uczuciach, uczy dziecko ich wyrażania.
Dziecko wiedząc, że może je wyrażać i nie musi udawać, czuje się bezpieczne, ma możliwość zwerbalizowania uczucia, następnie problemu, a tym samym poradzenia sobie z nim.
Prowadzący krótko podsumowuje tę część zajęć.
Bardzo często, my dorośli nie zdajemy sobie sprawy, jakie okoliczności, sytuacje są dla dziecka frustrujące. Nie domyślając się przyczyn prawdopodobnie nie wiemy jak nasze dziecko radzi sobie z lękami, frustracją. To co obserwujemy to skutki frustracji , lęków czyli płacz, upór, agresja, niezadowolenie.
Zwalczanie agresywnych zachowań strachem, odrzuceniem, karą cielesną, traktowaniem na dystans, jest chybioną metoda wychowania, ponieważ: - wzmacnia agresję dziecka; dziecko obserwuje agresywne zachowania osób znaczących i powtarza je jako dobry sposób rozwiązywania konfliktów lub oddziaływania na innych - powoduje wzrost negatywnych emocji, wzmacnia lękliwość lub chęć odwetu; dziecko rozładowuje te uczucia poza domem, - prowadzi tylko do krótkotrwałego stłumienia niewłaściwego zachowania
W takim razie powinniśmy znaleźć i zastosować czynniki chroniące oraz właściwe metody wychowawcze. Prowadzący pomaga rodzicom sformułować czynniki chroniące odwołując się do ćwiczeń w grupach. Czynniki chroniące to cechy, sytuacje, warunki zwiększające odporność na czynniki ryzyka.
Należy do nich׃
- rodzicielska miłość, akceptacja, rozsądna kontrola i konsekwencja obu rodziców, - wskazywanie możliwości twórczego rozładowania frustracji-formy spędzania czasu wolnego - opanowana, przyjazna komunikacja werbalna i niewerbalna, - powstrzymywanie się od zachowań agresywnych, - kształtowanie wrażliwości i empatii - uświadamianie, że wszyscy mają równe prawa - konsekwentne, cierpliwe i przyjazne ponawianie koniecznych zakazów, -dokładne opisywanie, czego dziecko nie może zrobić i jak nie powinno postępować (często zdarzają się ogólniki „nie wolno”, „nie rób tak”. -zakaz oglądania agresywnych filmów, bajek
W razie konfliktu lub obserwacji zachowania agresywnego ׃ Kroki scenki:
· spokojnie zacznij rozmowę z dzieckiem, · opisz co widzisz i pomóż w nazwaniu powstałych uczuć- użyj komunikatu ,,Wygląda na to, że jesteś wściekły, zły……. · pozwól na ich wyrażenie – rozładuje to frustrację lub zachowanie agresywne · zapytaj o przyczynę nieprzyjemnych uczuć, agresywnego zachowania( jeśli dziecko nie jest gotowe- zaczekaj) · zapytaj czy dziecko odniosło korzyści z niewłaściwego zachowania, jeśli nie, to jak można było zachować się inaczej Rodzice odgrywają scenkę według podanych kroków. Tekst scenki dla aktora I-dziecka według uznania prowadzącego. Dla efektywniejszego zapamiętania aktor 2-rodzic może powtarzać kroki – bazą do scenki jest metoda treningu zastępowania agresji „ART.”.A. Goldsteina, którą poznałam na kursie ” Jak niwelować agresję”.
Przykład
Aktor-2 Jako pierwszy mówi tekst kroku: spokojnie zacznij rozmowę z dzieckiem
Następnie: do dziecka Zdaje się., że stało się coś poważnego.
Odpowiedź aktora-dziecka : Stało się! Co z tego!
krok: opisz co widzisz i pomóż w nazwaniu powstałych uczuć Bijecie się. Jesteście wściekli. itd….
Jeśli mamy wystarczającą ilość czasu możemy najpierw odegrać scenkę z ,, niewłaściwymi” reakcjami dorosłego. Omówić, czy dziecko i dorosły odnieśli korzyści z tego zachowania. Następnie porównać z korzyściami odniesionymi po odegraniu scenki z „krokami”.
Zajęcia kończymy wypełnieniem przez rodziców ankiety ewaluacyjnej.
Załącznik nr 1 Agresja fizyczna: Olek rzucił się na Mariusza i okładał go pięściami. Ciągnął go za uszy. Tamten przeraźliwie krzyczał. Agresja fizyczna przeniesiona na słabszych, przedmioty: Robert chciał kupić sok pomarańczowy, więc wepchnął się przed jakiegoś malucha. Starsza pani nakrzyczała na niego. Czuł się źle. Poczekał, aż ten malec wyszedł ze sklepu i z całej siły popchnął go. Agresja werbalna kierowana: Jak ty jesteś ubrana? Widziałaś się dzisiaj?! Spójrz w lustro ślicznotko! Agresja werbalna niekierowana: Wiesz, że Renata znowu spisywała zadanie? Oczywiście nikt jej nie zauważył. Po raz kolejny wcale się nie wysiliła. Tym razem pójdę i powiem. Agresja niewerbalna: Chłopcy zobaczyli obdartego, niezbyt czystego mężczyznę. Pokazywali za jego plecami jak idzie, utyka i brzydko pachnie. Agresja naśladowcza: Na przerwie Darek pokazywał jak wysoko potrafi podnieść nogę. Rozdawał niewidoczne, silne ciosy pięściami. Na następnej przerwie trafił Marcina. Jedyne co powiedział to- Mogłeś nie podchodzić tak blisko. Załącznik nr 2
Reakcja na zachowania dzieci - komunikat typu „wycofanie się”
Przykłady komunikatów
– Jeśli nie chcecie sprzątać, to ja was nie będę zmuszała.
– Jak już będziecie chcieli, to jestem w kuchni.
– Zjedliście wreszcie? Długo jeszcze potrwa tan obiad?
Reakcja na zachowania dzieci – komunikat typu „atak na osobę”
Przykłady komunikatów:
– Jak się zachowujecie! Na chwilę nie można was zostawić!
– Dlaczego krzyczysz! Myślisz, że wolno Ci drzeć się na brata!
– Jak nie potraficie się zachować, to marsz do pokoju przemyśleć swoje zachowanie!
– Dosyć tego! Wszystko powiem ojcu!
Reakcja na zachowanie dzieci – komunikat typu „Ja już nie mogę”
Przykłady komunikatów:
– Boże, znowu porozrzucane rzeczy! Ja mam to zbierać?
– Jestem taki zmęczony. Mam dość waszego zachowania.
– Czy możecie wreszcie przestać i zachowywać się normalnie?
Reakcja na zachowanie dzieci – komunikat typu „Ja”
Przykłady komunikatów
- Olu, nie lubię kiedy kłócisz się z siostrą, to stwarza nieprzyjemną atmosferę. Spróbuj znaleźć zabawę ciekawą dla was obu.
– Kiedy tak się złościsz i upierasz, to czuję taką złość że... Nie chcę krzyczeć.
Opracowały: Mariola Tomańska Katarzyna Krawczyk
|